LİDER EKONOMİ
Dünya ekonomisinin lideri kim bunu anlamanın en kolay yolu rezerv para nın hangi ülkeye ait olduğuna bakmak. Kazanan hepsini alır gibisinden bir durum var.Rezerv para olarak %62’si dolar 25’i Euro 3.9’u İngiliz Sterlini %3.7’si Japon yeni %0.1 i İsviçre Frangı. Euronun payı 1999 dan bu yana %17.9 dan %27.6 ya kadar yükselmiş. Ancak 2008 deki krizin AB ni daha çok etkilemesi ve Yunanistandaki problemler dolayısıyla Euro'nun rezerv payı %25 e kadar geriledi. Şu an dünyada iki temel rezerv para var Dolar ve Euro. Bu ikisi Dünyada rezerv paranın %77 lik bir kısmını oluşturuyor. 1999 öncesi ise iki temel rezerv para vardı. Dolar ve Mark. Bu iki para dünya rezerv parasının %83.1 bir kısmını oluşturmaktaydı. Euro rezerv para olarak Doların yerini alabilirmi?
İlk olarak şunu belirtelim ki bütün AB üyeleri Euro bölgesine dahil değil. Birinci olarak Euro bölgesine girmenin belli ekonomik standartları var. İkinci olarak İngiltere ve Danimarka bu standartlara sahip olmasına rağmen euro birliğine girmedi. İngiltere kendi para birimini koruması'nın İngiltere'nin ekonomik çıkarları için daha iyi bir tercih olduğuna karar verdi. ve Yunanistanda çıkan ekonomik kriz birçok kişinin İngiltere'nin doğru bir karar verdiğini düşünmesini sağladı. Ayrıca İngiltere'nin Euro birliğine üye olması Euro'nun rezerv para olmasını ve dünya dengelerinin köklü bir şekilde değişmesini sağlayabilir. Muhakkakki İngiltere bunun stratejik hesaplarını yapmaktadır. İngiltere para birimini Sterlin olarak tutarak rezerv para olmanın sağladığı bu gücü kendi elinde tutuyor. Eğer Euro'ya geçerse bu güç AB'nin eline geçecek. Ve AB merkezde Almanya ve Fransa ittifakı tarafından yönetiliyor. Diğer yandan şu an bir ABD merkezli bir dünya var. Ve İngiltere'de ABD en yakın müttefiklerinden birisi. Belli ki şuanki güç dağılımı İngiltere çıkarlarına daha uygunki Euro'ya geçmemeyi tercih ediyor. İngiltere çok uzun vadeli stratejik planlar yapan bir ülke. Eğer İngiltere'nin çıkarlarında AB ağır basarsa İngiltere Euro birliğine girecektir. İngiltere'nin Euro birliğine girmesi bir anda Euro'yu birincil rezerv para konumuna yükseltmeyecektir. Ancak İngiltere olmadan Euro'nun kısa ve orta vadede birincil rezerv para haline yükselmesi mümkün değil.
Şu an Eurozone bölgesine 17 ülke dahil.Avusturya, Belçika, Kıbrıs, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Portekiz,İspanya Slovakya ve Slovenya.Eurozone’un Toplam GSMH'si 13 trillion$ Ve ABD'nin toplam GSMH'si 15 trillion$. ABD’de kişi başı milli gelir 48,386$ AB’de 35,116$ Bu ekonomik göstergelerin gösterdiği gibi ABD daha büyük bir ekonomiye sahip olması ve kişi başı milli gelirin daha yüksek olması nedeniyle Dolar reserv para olmayı daha çok hakediyor. Ayrıca ABD ekonomisi AB ekonomisine gore daha dinamik ve daha hızlı büyüyor. Ancak AB’nin bir başka artısı var. Eurozone içine başka ülkeler dahil edilecek. Bu da Euro ya bir dinamizm kazandırabilir. Kriterleri sağlamış olmasına rağmen İki ülke Danimarka ve İngiltere şuan Eurozana katılmamayı tercih ediyor ve AB ile yapılan anlaşmalar sonucu bu ülkelerin Eurozona katılma zorunluluğu yok.Bu iki ülkenin Eurozona katılması ile ilgili bir tarih tahmin etmemiz mümkün değil. Bu tümüyle bu ülkelerinin siyasilerinin ve halkının vereceği kararlara bağlı. Litvanya ve Letonya nın 2014 eurozone katılması bekleniyor. İsveç gerekli kriterleri sağladı ancak refandumda hayır oyu çıkması ile bu birleşme gerçekleşemedi. İsveç anketler pozitife döndüğü zaman yeniden referendum yapmayı planlıyor. Bulgaristan, Romanya, Çek cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya gerekli kriterleri sağladığı zaman Eurozona üye olacaklar.
AB,’nin genişleme politikasına’da AB’ye dinanizm katabilecek bir başka etken. Hırvatistan 1 haziran 2013 te AB’ye üye olacak. Türkiye ve İzlanda’nın Adaylık süreci devam ediyor. İzlanda için kendi kara sularındaki balık kaynakları üzerindeki konrolü kaybetmek korkusu İzlanda’yı üyelikten uzak tutan en önemli konuydu. Ancak 2008 deki ekonomik krizin ülkeyi derinden etkilemesi ülkenin AB üyeliğini yeniden gündeme almasına neden oldu. Avrupa konseyi 2010 haziranında görüşmeşleri başlattı. Balıkçılık sektörü ve Balina avcılığı görüşmelerdeki temel konular. Türkiye AB üyeliğine Almanya-Fransa ikilisi karşı çıkıyor. Ekonomik nedenler Türkiye için bir engel değil. Çünkü ekonomisi daha zayıf olan Bulgaristan ve Romanya AB üyeliğine alındı. Türkiye ekonomisi 2002 den bu yana hızla büyüyor bu hızla 10 yıl daha büyüyebilirse Eurozone bile girebilecek ekonomik yeterliliğe bile ulaşacaktır. AB’de iki temel birbiriyle çatışan argüman var. Birinci Argümana göre AB bir Hristiyan kulubüdür. Türkiye nufusu fazla bir Müslüman ülke olduğu için AB’ye üye olarak alınmamalıdır.İkinci argümana gore ise Avrupa ABD’nin çok gerisinde kalmıştır ABD her alanda öne geçmiştir. AB ABD ile arasındaki farkı kapatabilmek için dairesini geniş tutmalı ve Türkiye’yide içine almalıdır. Bu fikrin savunucularından İngiltere eski başkanı Tony Blair AB Türkiyeyi üye alarak Süper güç olacak Türkiye olmadan ise içe kapanacaktır demiştir. Türkiye’nin AB üyesi olup olamayacağına hangi argümanın baskın geleceği karar verecektir
AB’nin genişleme Ajandası ilk bölge balkanlar Arnavutluk, Bosna Hersek, Kosava, Makadonya, Karadağ ve Sırbistan. Bu bölgenin AB’ye üye olmasını geciktiren en önemli neden bu bölgede çıkan çatışmalar ki Bosna Hersek ve Kosava’daki çatışmalar ancak ABD’nin müdahelesi sonucu durdu. Bölgede ülkelerde işsizlik oranları çok yüksek ve ekonomileri zayıf Ancak AB’nin bu bölgeye öncelik vermesindeki nedeni bu bölgenin AB’ye coğrafi yakınlığı. Yada diğer bir deyişle bu bölgenin AB denizinin ortasında kalması. Bu bölgede ülkelerin AB’ye coğrafi yakınlığı ve nufuslarının yüksek olmamasınında katkısıyla AB’nin vereceği destekle bu bölge hızla kalkınabilir.
Dahası AB bu bölgeyle bütünleştikten sonra diğer doğu blok ülkeleriyle bütünleşmeyi planlıyor. Bunlar Ukrayna Moldovya, Belarus, Rusya, Gürcistan, Azerbeycan, Ermenistan ve Kazakistan. Andrew Reding’in deyimiyle AB nihai birleşme hedeflerini tamamladığında 800 milyonluk Hindistan ve Çin çapında bir nufusa sahip olacak Bir farklaki Hindistan ve Çin’de çok daha zengin ve yüksek teknolojiye sahip olacak. Şunu da eklemek gerekir ki AB’nin genişlemesi büyük oranda ABD’nin desteği ile sürüyor. ABD AB’ye üye olan ülkeleri Nato’yada alarak onları güvenlik şemsiyesi altına alıyor. Bu çok önemli bir nokta. Özellikle Japonya ABD’nin güvenlik şemsiye altında askeri harcamalarını azaltarak hızlı bir ekonomik büyümeyi gerçekleştirdi. Örneğin Polonya’ya yakın zamanda çok büyük askeri yatırımlar yaptı. Bunlar bu ülkenin gelişmesine muhakkak katkı sağlayacaktır.
İki ülke İsviçre ve Norveç yeterli kriterlere sahip olmasına ragmen AB’ye üye olmamayı tercih etti. İsviçre geleneksel bir politika uygulayarak Avrupa içindeki çatışmalara müdahil olmadı. Özellikle Birinci Dünya Savaşına ve İkinci Dünya Savaşına katılmaması Avrupanın ortasındaki İsviçre’yi bir barış adası haline getirdi. Avrupa’nın her bir yanında savaş hüküm sürerken mevduatlara tam güvence verebilmesi İsviçre’de bankacılığı çok geliştirdi. İsviçre kişi başına milli geliri hem AB ortalamasından çok daha yüksek olduğu için hem de yıllardan beri uyguluyageldiği kendine özgün ekonomi politikalarını uygulamayı sürdürebilmek için AB’ye üye olmamayı tercih etti. Norveç ise özellikle Kuzey denizinde Norveç ile İngiltere arasında büyük petrol yatakları bulunması ve işlenmesi sayesinde 5 milyon nufuslu bu ülke hızla zenginleşti.Petrol ve doğalgaz ihracatından elde edilen gelirler Norveç’in İhracatının %45’ini ve toplam milli gelirinin %20’sini oluşturuyor. Kişi başı milli geliri 53,470$ Eğer AB’ye üye olursa kişi başına geliri yüksek olduğundan ödemesi gereken aidat yüksek olacak. İşte bu yüzden AB’ye üye olmak istemedi ve üyeliğini geri çekti.
Euro rezerv para olarak Dolar’ın yerini alabilir mi? ABD ekonomisi dinanizmi daha yüksek AB ise Eurozone’nun sınırlarını genişleterek çapını büyütmekte. Sürecin gelişimine bakarak yakın gelecekte Dolar’ın 1.cil rezerv para özelliğini koruyacağını ve AB’nin en azından ABD ile arasındaki mesafeyi azaltacağını söyleyebiliriz. Ancak nihai sonuç kendine özgü karar süreçleri olan birçok farklı Ülkenin alacağı kararlarla şekillenecek.
Kaynaklar
1- http://en.wikipedia.org/wiki/Reserve_currency
2- http://en.wikipedia.org/wiki/Eurozone
3- http://en.wikipedia.org/wiki/Enlargement_of_the_eurozone
4- http://en.wikipedia.org/wiki/Super_power
5- http://en.wikipedia.org/wiki/Norway#Resources
6- http://en.wikipedia.org/wiki/Member_state_of_the_European_Union
7- http://en.wikipedia.org/wiki/Economy_of_the_European_Union#Economic_variation
